Kinh nghiệm để hoa mai vàng nở đúng dịp Tết
Làm sao để hoa mai vàng nở đúng dịp Tết? Đây là câu hỏi thường gặp của các nhà vườn, bởi vì hoa nở đúng thời điểm trong dịp Tết thường đồng nghĩa với giá bán cao hơn.
Cây mai vàng, tên khoa học là Ochna integerrima, được xem là một trong những loài hoa biểu tượng cho lễ Tết. Trong khi miền Bắc Việt Nam ưa chuộng hoa đào hồng với ý nghĩa riêng, miền Nam lại đặc biệt yêu thích hoa mai vàng, và hầu như gia đình nào cũng có ít nhất một chậu để đón năm mới.
Đến đầu tháng 12 mỗi năm, bạn có thể thấy những chuyến xe chở mai vàng đi đến các trung tâm dân cư chính để bán. Từ giữa tháng Chạp âm lịch đến những ngày sát Tết, hoa mai vàng hiện diện khắp nơi, tạo nên không khí lễ hội với màu vàng rực rỡ.
Mai vàng là biểu tượng của Tết vì người ta tin rằng nó mang lại may mắn, hạnh phúc và thịnh vượng cho gia đình trong năm mới. Nó cũng được cho là có khả năng xua đuổi những điều xấu hay rủi ro có thể đến với gia đình trong năm tiếp theo.
Điều kiện thời tiết như mưa, nắng, và gió có tầm quan trọng tối cao đối với những người trồng mai. Chỉ một thay đổi nhỏ trong thời tiết có thể ảnh hưởng đáng kể đến toàn bộ vườn mai, có khả năng tác động đến nguồn thu nhập chính của người nông dân trong dịp Tết.
Để đảm bảo mai vàng giá rẻ giá sỉ đúng thời điểm Tết, cần áp dụng một số biện pháp kỹ thuật như sau:
1. Chú ý đến nhiệt độ và điều kiện đất
Đây là hai yếu tố đầu tiên cần xem xét khi trồng bất kỳ loại cây nào. Phương pháp chăm sóc cây mai để nó nở đúng thời điểm phụ thuộc nhiều vào nhiệt độ và điều kiện đất, hai yếu tố then chốt.
- Nhiệt độ: Đảm bảo cây mai được đặt ở khu vực có nhiệt độ thích hợp để thúc đẩy sự phát triển và nở hoa đúng thời điểm. Nhiệt độ lý tưởng cho cây mai là từ 25 đến 30 độ C. Tránh để cây mai tiếp xúc quá nhiều với nhiệt, điều này có thể khiến hoa nở sớm, hoặc quá lạnh, có thể làm chậm quá trình nở hoa.
- Chuẩn bị đất: Chuẩn bị đất ở khu vực thấp, mềm mại, giàu dinh dưỡng và đảm bảo không bị ngập úng (tạo các kênh thoát nước).

2. Kỹ thuật tuốt lá
Cây mai, giống như một số loài cây khác, sẽ nở hoa khi tất cả các lá cũ được gỡ bỏ. Trong điều kiện tự nhiên, cây mai rụng lá vào cuối mùa đông khi mùa xuân bắt đầu. Sau khi rụng lá, nụ hoa sẽ xuất hiện từ các vảy. Các nụ xanh sẽ nở 6 đến 7 ngày sau khi xuất hiện từ các vảy.
Để đảm bảo đặc điểm nhận dạng giống mai nhị ngọc toàn nở đúng thời điểm Tết, kỹ thuật tuốt lá được áp dụng. Kỹ thuật này bao gồm việc loại bỏ lá khỏi cây mai vào giữa tháng Chạp âm lịch.
Câu hỏi then chốt là làm thế nào để xác định thời điểm chính xác để tuốt lá sao cho nụ hoa xuất hiện vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch.
- Dựa trên hình dạng của nụ hoa: Nụ hoa, còn được gọi là "mắt", phát triển từ các kẽ lá vào khoảng tháng 5 đến tháng 6 và lớn dần đến tháng Chạp âm lịch. Các nụ đã phát triển đầy đủ có hình quả trứng, với 2-3 vảy bao quanh. Trong trường hợp này, tuốt lá nên được thực hiện 13-14 ngày trước Tết. Những nụ chưa phát triển đầy đủ có dạng nhọn và có 3-4 vảy, vì vậy việc tuốt lá nên được thực hiện trước ngày 15 tháng Chạp để có đủ thời gian cho quá trình phân biệt nụ.
- Dựa trên điều kiện thời tiết: Ánh sáng mặt trời tốt và nhiệt độ không khí cao sẽ thúc đẩy quá trình nở hoa nhanh hơn. Ngược lại, thời tiết mát mẻ sẽ làm chậm quá trình này.
- Dựa trên sự phát triển và tăng trưởng của cây: Những cây phát triển mạnh mẽ với các cành và lá tươi xanh thường ra hoa chậm, vì vậy việc tuốt lá nên được thực hiện sớm hơn. Mỗi loại mai có đặc điểm tăng trưởng khác nhau, vì vậy thời gian tuốt lá cũng thay đổi. Loài "Mai cam" và "Mai 100 cánh" nở sớm hơn 2-3 ngày so với "Mai giảo." Loài "Mai huỳnh tỷ" cũng nở sớm hơn khoảng 2-3 ngày. Loài "Mai trắng" thì nở muộn hơn khoảng 1-2 ngày so với "Mai giảo."
Với cây mai có nhiều loại ghép, khi tuốt lá, bạn nên chọn loại nở muộn để tuốt sớm và loại nở sớm để tuốt muộn.
Một lưu ý cho người trồng mai là trong những năm nhuận, thời gian tuốt lá phải được lùi lại. Ngoài ra, quy trình chăm sóc cây mai trong những năm nhuận đòi hỏi nhiều nỗ lực hơn vì bạn cần trì hoãn thời gian nở hoa thêm một tháng.
Ông Tiêu Hùng Minh (Ba Tiền), 67 tuổi, Phó Trưởng làng nghề mai Phước Định ở Long Hồ, Vĩnh Long, đã chia sẻ "bí quyết" xử lý những trường hợp cây mai chưa nở vào ngày 30 tháng Chạp âm lịch. Nếu điều này xảy ra, ông khuyên phun nước lạnh lên tán mai vào khoảng 8 giờ sáng ngày 30. Đến trưa, khi mặt trời đạt đỉnh, trộn nước nóng và nước lạnh theo tỷ lệ 2 phần nước sôi và 1 phần nước lạnh (khoảng 70-80 độ C) và phun đều lên tán cây mai. Theo kinh nghiệm của ông, phương pháp này tăng xác suất mai nở sớm lên hơn 50%.
3. Xử lý trường hợp cây mai nở sớm
Thời điểm để kích thích nụ hoa trên cây mai vàng bắt đầu từ khoảng tháng 10 âm lịch. Trước tiên, bạn cần đảm bảo cây khỏe mạnh và cứng cáp để đảm bảo nó có đủ năng lượng để nở hoa đúng thời điểm mong muốn. Kích thích nụ dày đặc trên cây mai vàng không dễ dàng, ngay cả với những người trồng cây có kinh nghiệm. Nhiều người yêu thích mai có đam mê nhưng thiếu kinh nghiệm, dẫn đến cây phát triển mạnh nhưng ít nụ.
Thấy rằng các lá đã già nhưng nụ còn nhỏ, điều này có thể dẫn đến việc nở chậm sau Tết, bạn có thể tuốt lá sớm, khoảng ngày 10 đến 12 tháng Chạp, ngừng tưới nước trong một ngày để làm khô nhựa, sau đó kích thích cây bằng phân bón NPK (10-55-10): trộn 10 gram với 8 lít nước, tưới mỗi 5 ngày, sau đó tiếp tục tưới như bình thường. Đến khoảng ngày 23 tháng Chạp, nếu bạn thấy nụ xuất hiện từ các vảy, chúng sẽ nở kịp dịp Tết. Lúc này, hãy chuyển sang sử dụng phân bón NPK (6-30-30) để đảm bảo hoa lớn hơn, lâu tàn hơn.
Nếu tuốt lá chậm và mai vàng không nở kịp thời điểm Tết, bạn có thể áp dụng một số phương pháp sau để khuyến khích hoa nở sớm:
- Phun nước lên nụ hoa khi thời tiết nóng để khuyến khích chúng nở từ các vảy.
- Tưới nước ấm vào gốc khi thời tiết quá lạnh.
- Đặt đá lên đất gần gốc cây.
- Rửa sạch nụ và các lớp vỏ vào buổi sáng sớm.
- Bấm ngọn mới để khuyến khích hoa nở sớm.
- Sử dụng đèn chiếu sáng cường độ cao vào khoảng 7-8 giờ tối mỗi đêm để khuyến khích mai nở sớm 2-3 ngày.
- Sử dụng các biện pháp hóa học; thời gian để sử dụng chúng là 2-3 ngày sau khi tuốt lá.
Một số chất hóa học thông dụng bao gồm Methyl Parathion, Monitor, Miracle-Gro, Yogen, HVP, Aron, và Decamon, với liều lượng 10-20 ml mỗi 8 lít nước. Phun một lần để khuyến khích cây mai nở nhanh hơn.